PAH'IN TARİHÇESİ -19.3- SALİSİNİN KEŞFİ VE İSİMLENDİRİLMESİ - 2024.11.14

PAH’ın Tarihçesi -19.3- Salisinin Keşfi ve İsimlendirilmesi

18. ve 19. Yüzyıllar 

Kinin yapımında kullanılan kınakına kabuğunun ithalatının yüksek maliyetleri ve Napolyon Bonaparte'ın (1769-1821) 1806 yılında İngiliz ticaretine yönelik avrupa kıyılarında başlattığı Kıta Ablukası uygulamasıyla koyduğu ambargo, Güney Amerika'dan gelen bu önemli maddenin Avrupa'ya girişini büyük ölçüde engelledi. Kınakına kabuğu, o dönemde sıkça kullanılan bir ateş düşürücü ve ağrı kesici olarak biliniyordu; bu yüzden tedarikindeki aksaklıklar, tıbbi araştırmacıların alternatif ilaç hammaddeleri bulma arayışına yönelmelerine neden oldu. ⁵

Ağaçtan Eczaneye

1824 yılı, modern tıp tarihinin önemli dönüm noktalarından birine sahne oldu. İtalya'nın Verona şehrinde, iki eczacı Francesco Fontana (1794-1867) ve Bartolommeo Rigatelli, söğüt kabuğundan etken maddeyi ayrıştırmayı başardılar. ^17,18

Fontana, bu keşfi "La Salicina Principio Medicamentoso del Salice Bianco, o Base Vegetale Salificabile" (Beyaz Söğüdün Tıbbi Etkili Maddesi Olan Salisin veya Bitkisel Bazlı Tuzlaştırılabilir Madde) başlıklı çalışmasıyla duyurdu. Söğüt ağacının Latince adı olan "Salix"ten esinlenerek maddeye "salisin" adını verdi. ¹⁸

1826 yılında, Rigatelli keşfini Verona Tarım, Ticaret ve Sanat Akademisi'nde sundu ve çalışması "Salino amarissimo antifebbrile" (Çok acı, ateş düşürücü tuz) başlığı altında Farmakoloji-Kimya ve Yan Bilimler Dergisi'nde yayımlandı. Rigatelli, bu maddeyi Güney Amerika'dan ithal edilen ve oldukça pahalı olan kinin sülfata bir alternatif olarak gördü ve "kinin sülfatın yerli muadili" olarak tanımladı. ¹⁸

İki yıl sonra, 1828'de, Alman farmakolog Johann Andreas Buchner (1783–1852), söğüt kabuğundan elde ettiği acı sarı kristallere "salisin" adını vererek adlandırma süreci devam ettirdi ve salisin adı literatürde yaygınlaşmaya başladı. Stone’un keşfinden 65 yıl sonra, 1829'da Fransız eczacı Henri Leroux (1795-1870), salisini saflaştırma yöntemini geliştirerek büyük miktarlarda saf salisin kristali elde etmeyi başardı. Böylece Henri Leroux, söğüt kabuğundan "salisin"i izole eden ilk kişi olarak tarihe geçti. ¹⁸

On yıl sonra, Paris’te çalışan İtalyan kimyager Raffaele Piria (1814-1865), salisini bir şeker ve aromatik bir bileşen olan salisaldehite ayırmayı başardı. Bu bileşeni, hidroliz ve oksidasyon adı verilen kimyasal reaksiyonlarla “salisilik asit” adını verdiği bir aside dönüştürdü. Piria’nın bu keşfi, salisilik asidin sentetik yollarla üretilmesini mümkün kılarak bu değerli bileşiğin daha ekonomik ve yaygın bir şekilde kullanılmasını mümkün kıldı. ⁸

Edward Stone'un keşfinden yaklaşık 100 yıl sonra, 1876'da İskoç hekim Thomas John MacLagan (1838-1903), salisinin akut romatizma tedavisindeki etkilerini inceledi. MacLagan, "The Treatment of Acute Rheumatism by Salicin (Akut Romatizmanın Salisin ile Tedavisi)" adlı makalesinde, söğüt tozunun ateş ve eklem iltihabını hafiflettiğini gösterdi. Bu sayede, Stone'un öncü keşfinden sonra, salisinin romatizmal hastalıklardaki terapötik kullanımı da bilimsel olarak kanıtlanmış oldu. ^10,19

Ancak salisilik asidin (SA) tedavi amaçlı kullanımı, mide üzerinde tahriş edici bir etki yaratmaktaydı. 1853 yılında Fransız kimyager Charles Frédéric Gerhardt (1816–1856), asiti sodyum ile tamponlayarak sodyum salisilat elde etti. Daha sonra bu bileşiği asetil klorür ile işleyerek asetilsalisilik asit (ASA) üretmeyi başardı. Gerhardt, asetilsalisilik asidi ilk kez sentezleyen kişi olarak tanınır.  ^10,15

Kısaca 18. yüzyılda, söğüt kabuğunun ateş düşürücü ve iltihaplanmayı azaltıcı etkileri doğrulandıktan sonra, 19. yüzyılda eczacılar, bu etken maddeyi gelişmiş kimyasal formlarda kullanmaya başladılar.

1800'lerin sonlarına doğru, Almanya’da bulunan Heyden Kimya Şirketi, ağrı ve ateş tedavisinde kullanılmak üzere salisilik asidin (SA) büyük ölçekte üretimine başladı. ⁵

Gelecek Konu: PAH'ın Tarihçesi -19.4- Boya Sektörünün Önde Gelen Kuruluşlarından Bayer, İlaç Sektörüne Adım Atıyor 

KAYNAKÇA:

1. Pulmoner Arteriyel Hipertansiyonun Tarihçesi - Bölüm 2 (1891 - ) (pahssc.org.tr)
2. Primary Pulmonary Hypertension - Volume 99 - Lewis J. Rubin, Stuart Rich
3. PAHSSc - von Euler, Hipoksi ile Pulmoner Hipertansiyon Arasındaki Nedensel İlişkiyi Tanımlandı
4. Inhibition of Prostaglandin Synthesis as a Mechanism of Action for Aspirin-like Drugs | Nature New Biology
5. Aspirin: Turn-of-the-Century Miracle Drug | Science History Institute
6. HISTORY OF MEDICINE: Sir John Robert Vane and aspirin
7. Aspirin I Aspirini Kim İcat Etti? I Aspirin Ne Zaman İcat Edildi? I Aspirinin Tarihçesi I Aspirin Neyden Yapılır? I Aspirini Kim Buldu? I Aspirin Faydaları I Aspirin Ne İçin Kullanılır? I TÜBİTAK Bilim Genç
8. The Controversial Story of Aspirin
9. Edward Stone (natural philosopher) - Wikipedia
10. A pioneer in the development of aspirin - The Pharmaceutical Journal
11. XXXII. An account of the success of the bark of the willow in the cure of agues. In a letter to the Right Honourable George Earl of Macclesfield, President of R. S. from the Rev. Mr. Edward Stone, of Chipping-Norton in Oxfordshire | Philosophical Transactions of the Royal Society of London
12. Edward Stone (natural philosopher) - Wikipedia
13. Doctrine of signatures - Wikipedia
14. Söğüt - Vikipedi
15. Aspirin - Wikipedia
16. Salicin - an overview | ScienceDirect Topics
17. FONTANA, Francesco - Enciclopedia - Treccani
18. Il contributo italiano alla storia dei salicilati
19. Thomas MacLagan’s 1876 demonstration of the dramatic effects of salicin in rheumatic fever
20. Making pain history | Feature | Chemistry World
21. The discoverers of aspirin - Hektoen International
22. Arthur Eichengrün - Wikipedia
23. Arthur_Eichengrün
24. Carl Duisberg - Vikipedi
25. Heinrich Dreser - Vikipedi
26. Charles Romley Alder Wright - Wikipedia
27. Yes, Bayer Promoted Heroin for Children -- Here Are The Ads That Prove It - Business Insider
28. Felix Hoffmann - Wikipedia
29. Heroin - Wikipedia
30. History of Bayer: 1881-1914
31. Bayer & Heroin | The Story of Cough Medicine to Addiction
32. UNODC - Bulletin on Narcotics - 1953 Issue 2 - 003
33. The discovery of aspirin: a reappraisal | The BMJ
34. Sunday Times Date: 13 September 1998
35. Chemist Creates Aspirin and Heroin
36. 60 yaşın üstündekiler kalp krizi riskini azaltmak için günlük Aspirin kullanmamalı - Araştırma | Euronews
37. Hard Work and Happenstance | Science History Institute
38. From cough medicine to deadly addiction, a century of heroin and drug-abuse policy < Yale School of Medicine
39. Eroin - Vikipedi
40. Aspirin™ – Surprisingly Versatile | Bayer Global
41. Eichengrün, Arthur | Encyclopedia.com
42. Felix Hoffmann – Inventor of Aspirin? – More than Beer and Schnitzel
43. Aspirin | Circulation
44. History of aspirin - Wikipedia
45. Acide acétylsalicylique — Wikipédia
46. [PDF] Pharmakologisches über Aspirin (Acetylsalicylsäure) -  Heinrich Dreser - 01.06.1899| Semantic Scholar
47. Geschichte der Acetylsalicylsäure – Wikipedia
48. A History of Aspirin [MJM 1996 2: 115-120]
49. The discovery of aspirin: a reappraisal - Walter Sneader  - 2000 PMC
50. Sir John Vane - PMC
51. Sir John Vane 1927–2004 | European Heart Journal | Oxford Academic
52. The Royal Society - Sir John Robert Vane - 2006
53. Aspirin'in babası kim - Hürriyet En Son Haberler
54. Theresienstadt | Holocaust Encyclopedia

Yazan: Kamil Hamidullah
Oluşturma Tarihi: Kamil Hamidullah / EKİM 2018
Önceki güncelleme: 
Son güncelleme: Kamil Hamidullah / KASIM 2024

Önceki Konu: PAH'ın Tarihçesi - 19.2 - 'Aspirin'in Tarihçesi

#PulmonerHipertansiyon #PAHSSc #PulmonaryHypertension #NadirHastalık #RareDisease