PAH'IN TARİHÇESİ -19.4- BOYA SEKTÖRÜNÜN ÖNDE GELEN KURULUŞLARINDAN BAYER, İLAÇ SEKTÖRÜNE ADIM ATIYOR - 2024.11.14

PAH’ın Tarihçesi -19.4- Boya Sektörünün Önde Gelen Kuruluşlarından Bayer, İlaç Sektörüne Adım Atıyor

1888

Bugün bildiğimiz aspirin, Almanya’da sentetik boya üreticisi Farbenfabrik vorm. Friedr. Bayer & Co'nun (diğer adıyla Elberfelder Farbenfabriken) kimya alanındaki bilgi birikimini ilaç sektörüne aktarmasıyla geliştirildi. Bayer, dönemin diğer Alman boya kimya şirketleri gibi ilaç sektörüne yönelmiş ve boya üretimindeki uzmanlığını bu yeni alana taşımıştı. O dönemde Almanya'nın yeni ilaç sanayisi sürekli pazara yeni ilaçlar sürüyordu, ancak bu ilaçların çoğu vaat ettikleri etkileri sağlayamıyordu. Ancak Bayer'in kimya alanındaki uzmanlığı, şirketi hızla sektörde tanınır hale getirdi. ²⁰  

1856’da William Henry Perkin, kömür katranından ilk sentetik boya olan leylak rengini üretmişti. Bu buluş, sentetik boya endüstrisinin temelini atarken, kimya şirketlerinin hızla bu alana yönelmesine de ilham verdi. 1880'lere gelindiğinde Alman bilim insanları, bazı sentetik boyaların “biyolojik olarak aktif” yani canlı organizmalar üzerinde etkili olabileceğini keşfetti. Bu keşif, boya endüstrisinin ötesinde, yeni ilaçların geliştirilmesine kapı araladı. ³⁷ 

Modern ilaç endüstrisinin önemli dönüm noktalarından biri, 1886 yılında gerçekleşti. O dönemde boya üretiminde kullanılan asetanilid adlı maddenin ateş düşürücü özelliği tesadüfen keşfedildi. Chemische Fabrik Kalle şirketi bu maddeyi Antifebrin adıyla ilaç olarak piyasaya sürdü ve büyük başarı elde etti. ⁴⁴

Friedrich Carl Duisberg (1861-1935), Bayer şirketi adına boya sektöründe birçok yenilikçi patente imza atarak büyük başarılar kazandı. 1888'de bu başarıları ona Bayer'de başkanlık getirdi. Duisberg'in liderliği altında Bayer, 1890'ların sonlarında ilaç alanında bilimsel araştırmalara ciddi yatırımlar yapmaya başladı ^20,24 ve sistematik olarak diğer kimyasal ateş düşürücülerin araştırılmasına öncülük etti. ⁴⁴

Bu bağlamda Bayer, 1888 yılında İlaç Araştırma Grubu’nu kurarak bu alanda çalışmalara başladı. Araştırmacılar, bitkilerden elde edilen bazı bileşiklere asetil grupları ekleyerek daha etkili ilaçlar üretmeyi amaçlıyordu. Asetil grubu, karbon, hidrojen ve oksijen atomlarından oluşan küçük bir kimyasal yapıdır. "Asetilasyon" adı verilen işlemle, bileşiklere bu grupların eklenmesi sağlanıyordu. Asetilasyon, bileşiğin etkisini değiştirebilir, istenmeyen yan etkileri azaltabilir veya ilacın vücutta daha iyi emilmesini sağlayabilirdi. İşte bu çalışmalar, bugünkü aspirinin doğuşunu hazırlayan adımlardan biriydi. Bayer, kimyadan gelen deneyimiyle kısa sürede ilaç sektöründe de öncü bir şirket haline gelecekt. ³⁷ 

Bayer şirketinde önemli bir yapılanmaya giden Duisberg, araştırma departmanını uzmanlık alanlarına göre yeniden organize etti. Bu düzenleme kapsamında, yeni profesörlük unvanı almaya hak kazanan Heinrich Dreser (1860-1924) farmakoloji laboratuvarının başına getirildi. Dreser'in laboratuvarı, şirkette geliştirilen tüm yeni ilaçların test edilmesi ve deneysel çalışmalarından sorumluydu.  liderliğindeki deneysel farmakoloji laboratuvarı bu ilaçların testlerini yürütüyordu. 1896 yılında Bayer'e katılan Arthur Eichengrün (1867-1949) ise yeni ilaç geliştirme bölümünün başına geçti. Eichengrün'ün ekibinde çalışan ve tarihte adından çokça söz ettirecek Felix Hoffmann'da (1868-1946) 1894'ten beri Bayer şirketinde araştırma kimyageri olarak görev yapıyordu. ^20,22,25

Bayer'in laboratuvarlarında, geleceği değiştirecek iki ilacın kaderi tek bir adamın ellerinde şekillendi. Kimyager Dreser, insanlığa hem şifa hem zehir sunan bu iki buluşla tarihe damgasını vuracaktı: Bir yanda milyarlarca insanın ağrılarına derman olan aspirin, diğer yanda toplumların kâbusu haline gelen eroin. ³⁴ 

İki ilacın da ticari başarısından muazzam bir servet edinen Dreser'in hayatı, kendi yarattığı başarının gölgesinde ironik bir sona doğru sürüklendi. Rivayete göre bir zamanlar "mucize ilaç" olarak pazarladığı eroinin bağımlısı oldu ve kendi icadının kurbanı olarak hayatını kaybetti. İlk mucizesi kontrolden çıkan bir canavara dönüşürken, ölümü trajik bir ironiye dönüştü. Dreser, 1924 yılında beyin felci geçirerek vefat etti. İronik bir şekilde, günlük aspirin kullanımı muhtemelen onun ölümünü önleyebilirdi, fakat o, hayatının sonuna kadar yanlış "mucize ilacın" peşinden gitmişti. ³⁴ 

Dreser, titiz ve sistematik yaklaşımıyla, ayrıca testlerdeki yenilikleriyle takdir ediliyordu; örneğin, hayvan deneylerini endüstriyel ölçekte ilk kullanan kimyager oydu. Bayer için yeni ürünlerin mucidi aslında araştırmacı Eichengruen'di, ancak hangi yeni ürünlerin geliştirileceğine karar verme gücü Dreser'deydi. Ayrıca, başlattığı ürünlerden elde edilen karların bir payını almasını garantileyen özel bir anlaşma da yapmıştı. ³⁴ 

19.yüzyılın sonlarında, tüberküloz ve zatürre gibi hastalıklar, insan hayatını tehdit eden başlıca sağlık sorunları arasında yer alıyordu. O dönemde, öksürük ve soğuk algınlığı gibi basit rahatsızlıklar bile, insanları ciddi şekilde etkileyebiliyor, hatta sakat bırakabiliyordu. Bu nedenle, hem solunum yollarını rahatlatan hem de insanlara huzurlu bir uyku sunan bir tedavi yöntemi, adeta bir kurtarıcı olarak görülüyordu. ³⁴

Bu alandaki ticari potansiyelini ilk gören Dreser oldu. Bilim insanları bir süredir, o zamanlar yaygın olarak ağrı kesici olarak ve solunum yolu hastalıklarının tedavisinde kullanılan morfinin bağımlılık yapmayan bir alternatiflerini arıyorlardı. Eğer Dreser, diasetilmorfinin (eroin) bu özellikleri taşıdığını kanıtlayabilseydi, Bayer ve Dreser, turnayı gözünden vuracaktı. Nitekim, 1890'ların sonlarına doğru Bayer laboratuvarlarında yapılan araştırmalar, öksürük, soğuk algınlığı ve ağrı kesici ilaçlar üzerine, iki ürün arasında kıyasıya bir rekabete sahne oldu. ³⁴

Gelecek Konu: PAH'ın Tarihçesi -19.5 - Eroin ve Aspirin: Bayer'in Laboratuvarında Kıyasıya Rekabet 

KAYNAKÇA:

1. Pulmoner Arteriyel Hipertansiyonun Tarihçesi - Bölüm 2 (1891 - ) (pahssc.org.tr)
2. Primary Pulmonary Hypertension - Volume 99 - Lewis J. Rubin, Stuart Rich
3. PAHSSc - von Euler, Hipoksi ile Pulmoner Hipertansiyon Arasındaki Nedensel İlişkiyi Tanımlandı
4. Inhibition of Prostaglandin Synthesis as a Mechanism of Action for Aspirin-like Drugs | Nature New Biology
5. Aspirin: Turn-of-the-Century Miracle Drug | Science History Institute
6. HISTORY OF MEDICINE: Sir John Robert Vane and aspirin
7. Aspirin I Aspirini Kim İcat Etti? I Aspirin Ne Zaman İcat Edildi? I Aspirinin Tarihçesi I Aspirin Neyden Yapılır? I Aspirini Kim Buldu? I Aspirin Faydaları I Aspirin Ne İçin Kullanılır? I TÜBİTAK Bilim Genç
8. The Controversial Story of Aspirin
9. Edward Stone (natural philosopher) - Wikipedia
10. A pioneer in the development of aspirin - The Pharmaceutical Journal
11. XXXII. An account of the success of the bark of the willow in the cure of agues. In a letter to the Right Honourable George Earl of Macclesfield, President of R. S. from the Rev. Mr. Edward Stone, of Chipping-Norton in Oxfordshire | Philosophical Transactions of the Royal Society of London
12. Edward Stone (natural philosopher) - Wikipedia
13. Doctrine of signatures - Wikipedia
14. Söğüt - Vikipedi
15. Aspirin - Wikipedia
16. Salicin - an overview | ScienceDirect Topics
17. FONTANA, Francesco - Enciclopedia - Treccani
18. Il contributo italiano alla storia dei salicilati
19. Thomas MacLagan’s 1876 demonstration of the dramatic effects of salicin in rheumatic fever
20. Making pain history | Feature | Chemistry World
21. The discoverers of aspirin - Hektoen International
22. Arthur Eichengrün - Wikipedia
23. Arthur_Eichengrün
24. Carl Duisberg - Vikipedi
25. Heinrich Dreser - Vikipedi
26. Charles Romley Alder Wright - Wikipedia
27. Yes, Bayer Promoted Heroin for Children -- Here Are The Ads That Prove It - Business Insider
28. Felix Hoffmann - Wikipedia
29. Heroin - Wikipedia
30. History of Bayer: 1881-1914
31. Bayer & Heroin | The Story of Cough Medicine to Addiction
32. UNODC - Bulletin on Narcotics - 1953 Issue 2 - 003
33. The discovery of aspirin: a reappraisal | The BMJ
34. Sunday Times Date: 13 September 1998
35. Chemist Creates Aspirin and Heroin
36. 60 yaşın üstündekiler kalp krizi riskini azaltmak için günlük Aspirin kullanmamalı - Araştırma | Euronews
37. Hard Work and Happenstance | Science History Institute
38. From cough medicine to deadly addiction, a century of heroin and drug-abuse policy < Yale School of Medicine
39. Eroin - Vikipedi
40. Aspirin™ – Surprisingly Versatile | Bayer Global
41. Eichengrün, Arthur | Encyclopedia.com
42. Felix Hoffmann – Inventor of Aspirin? – More than Beer and Schnitzel
43. Aspirin | Circulation
44. History of aspirin - Wikipedia
45. Acide acétylsalicylique — Wikipédia
46. [PDF] Pharmakologisches über Aspirin (Acetylsalicylsäure) -  Heinrich Dreser - 01.06.1899| Semantic Scholar
47. Geschichte der Acetylsalicylsäure – Wikipedia
48. A History of Aspirin [MJM 1996 2: 115-120]
49. The discovery of aspirin: a reappraisal - Walter Sneader  - 2000 PMC
50. Sir John Vane - PMC
51. Sir John Vane 1927–2004 | European Heart Journal | Oxford Academic
52. The Royal Society - Sir John Robert Vane - 2006
53. Aspirin'in babası kim - Hürriyet En Son Haberler
54. Theresienstadt | Holocaust Encyclopedia

Yazan: Kamil Hamidullah
Oluşturma Tarihi: Kamil Hamidullah / EKİM 2018
Önceki güncelleme: 
Son güncelleme: Kamil Hamidullah / KASIM 2024

Önceki Konu: PAH'ın Tarihçesi - 19.3 - Salisinin Keşfi ve İsimlendirilmesi

#PulmonerHipertansiyon #PAHSSc #PulmonaryHypertension #NadirHastalık #RareDisease