AKCİĞER NAKLİNİN TARİHÇESİ -1.6- DAMİAN VE COSMAS İKİZ KARDEŞLER - KOMPOZİT DOKU NAKLİ - BACAK NAKLİ - 2025.03.05

Akciğer Naklinin Tarihçesi -1.6- Damian ve Cosmas İkiz Kardeşler - Kompozit Doku Nakli - Bacak Nakli

M.S. 3.YY - Ekstremite (Uzuv) Nakli - Kara Bacak Mucizesi

13 Kasım 2022 tarihli "Coşkun Aral Anlatıyor" belgeselinin "Tarihte İlk Organ Nakli: Adana'da Yapıldı" bölümünde, Prof. Dr. İlter Uzel, Adana'nın Yumurtalık ilçesinde (eski adıyla Hygeia) doğup büyüyen ve biri doktor, diğeri eczacı olan ikiz kardeşler Cosmos ve Damian'ın, tarihteki ilk organ naklini gerçekleştirdiğini belirtmiştir. Aşağıdaki linkten izleyebilirsiniz: 

https://youtu.be/cIlPYm_ean4

Üçüncü Yüzyıl Krizi (Askerî Anarşi veya İmparatorluk Krizi olarak da adlandırılır), 235-284 yılları arasında Roma İmparatorluğu'nun (M.Ö. 27-M.S. 476) aynı anda yaşadığı dış istilalar, iç savaşlar ve ekonomik çöküş nedeniyle neredeyse yıkılmanın eşiğine geldiği dönemdir.

235 yılında başlayan kriz, Roma'nın 26. İmparatoru Marcus Aurelius Severus Alexander'ın (208-235) 14 yaşında tahta çıkmasının ardından, 26 yaşındayken annesi Julia Mamaea ile birlikte kendi birlikleri tarafından öldürülmesiyle patlak vermiştir. Takip eden 50 yıl boyunca İmparatorluk, büyük bir istikrarsızlığa sürüklenmiştir.

Roma'nın 49. İmparatoru Gaius Aurelius Valerius Diocletianus (d. 245 – ö. 311), 284'te Roma imparatorluk hükümetini yeniden yapılandırarak Üçüncü Yüzyıl Krizi'ni sona erdirmiş ve Roma'nın ekonomik ve askeri olarak 150 yıl daha istikrara kavuşmasını sağlamıştır. 286'da subay arkadaşı Marcus Aurelius Valerius Maximianus'u (c. 250 – c. Temmuz 310) ortak imparator ve 50. Augustus olarak atamıştır. Diocletianus Doğu Roma İmparatorluğu'nda (395-1453), Maximian ise Batı Roma İmparatorluğu'nda (395-476) hüküm sürmüştür. Diocletianus, imparatorluğu daha etkili bir şekilde yönetmek için Tetrarşi (dörtlü yönetim) sistemini kurmuştur. Bu sistemde iki Augustus (başkan) ve onların yardımcıları olan iki Sezar (başkan yardımcısı) bulunmaktaydı. Diocletianus ve Maximian Augustus olarak hüküm sürerken, Sezarlar Galerius ve Constantius Chlorus olmuştur. Doğu Roma İmparatorluğu, daha sonra Bizans İmparatorluğu olarak bilinecektir.

Roma İmparatorluğu, bu karışıklıklar sırasında Hristiyanlığı bir tehdit olarak görmüştü. İmparator Diocletianus, geleneksel Roma tanrılarını korumayı amaçlayan bir dini muhafazakardı ve Olimpos Tanrılarına sadıktı. Hristiyanlığı imparatorluktan silmeyi hedefleyerek, Hristiyanları kınayan bir dizi ferman yayımladı. Diocletianus, Hristiyanlığın yayılmasını engellemek ve bastırmak için işkence de dahil olmak üzere sert önlemler alarak, 303-311 yılları arasında bilinen Diocletianus Zulmü'ne imza attı.

Diocletianus'un emekli olmasının ardından, Flavius Valerius Constantinus (I. Konstantin, c. 272-337), Hristiyanlığın yayılmasında önemli bir rol oynamıştır. MS 313'te yayınladığı Milano Fermanı ile Hristiyanlara din özgürlüğü tanımış ve inançlarının yayılmasına olanak sağlamıştır. Ardından, MS 325'te Roma İmparatoru I. Konstantin, İznik'te Hristiyanlıkta tartışılan bazı konuları netleştirmek amacıyla Birinci İznik Konsili'ni toplamıştır. Bu konsil, Hristiyanlık inançlarının temellerini atmış ve 380 yılında Selanik Fermanı ile Hristiyanlığı Roma İmparatorluğu'nun resmi dini olarak kabul edilmesine zemin hazırlamıştır.

Cosmas isminin kökeni, Yunanca "kosmeo" kelimesine dayanıyor olabilir. Bu kelime, "düzenlemek" veya "düzen vermek" anlamına gelir. Ayrıca "kosmos" kelimesi de "düzen", "evren" veya "dünya" anlamını taşır. Damian ismi ise Yunanca "demios" kelimesinden türemiş olabilir ve "halka hizmet eden doktor" veya "kamu hekimi" anlamını ifade eder. Bu isimler, ikiz kardeşlerin tıp alanındaki hizmetlerini ve topluma şifa dağıtıcı rollerini simgelemektedir.

Cosmas ve Damian, genellikle mesleklerini temsil eden sembollerle tasvir edilir. Cosmas, idrar şişesi (matula) tutan eğitimli bir doktor olarak betimlenir ve daha kısa sakallıdır. Damian ise bir elinde havan tokmağı ve havan tutan bir cerrah olarak resmedilir; bu tasvir, onun eczacılıkla ilişkilendirilmesine yol açmıştır.

MS 3. yüzyılda yaşamış Arap kökenli ikiz kardeşler Cosmas ve Damian, tıp ve cerrahi alanında eğitim almış, pagan topluluklar arasında popülerlik kazanan şifacılar olarak tanınıyordu. Ücretsiz olarak insanlara şifa dağıtmaları ve Hristiyanlığı yayma çabaları, onları dönemin önemli figürleri haline getirdi. Orta Çağ Alman el yazmalarında, Cosmas ve Damian, yaygın olarak kullanılan "on iki havari merhemi" veya "apostolik merhemin" mucitleri olarak kabul edilir.

Efsaneler, bazen onları daha ölülerle iletişim kuran yönleriyle sunar: ölüleri diriltmek, göğüslerden yılanları kovmak ve develerle dua etmek. Ancak Orta Çağ'da, bu iki kutsal hekim, bacak nakli mucizesiyle en çok tanınan hale geldi. İnsanlardan ücret almadan hastaları tedavi etmeleri nedeniyle “Anargyroi” (Yunanca: "parayı kutsal olarak küçümseyenler", "the silverless", yani gümüşsüz veya bedelsiz) olarak adlandırılmışlardı. Hristiyan inancına bağlılıklarıyla bilinen kardeşler, hastalara şu sözlerle yaklaşırdı:

"Biz sadece ellerimizi uzatırız ve kendi başımıza hiçbir şey yapamayız. Her şey Yüce Tanrı ve Rab İsa Mesih'in kudreti ve iradesiyle yapılır. O'na inanırsanız, kısa sürede iyileşeceksiniz."

Hastaları tedavi ederek Hristiyanlığı yaymaları kısa sürede Romalı yetkililerin dikkatini çekti. Kilikya Valisi Lysias, Hristiyanlığı yayma suçlamasıyla ikizleri tutuklamak üzere askerler gönderdi. Bu durumu öğrenen yerel Hristiyanlar, Cosmas ve Damian'ın saklanmalarına ve kaçmalarına yardım etti. Ancak askerler kardeşleri bulamayınca, bölgede yaşayan diğer Hristiyanlarla birlikte ikizlerin üç kardeşi Leontius, Anthimus ve Eutropius'u da tutukladılar. Cosmas ve Damian, bu durumu öğrenince tutuklananların serbest bırakılması koşuluyla teslim olmayı kabul ettiler. Roma geleneğine göre, Cosmas ve Damian ile kardeşlerine, inançlarından vazgeçmeleri ve Roma tanrılarını onurlandırmaları için bir fırsat sunuldu. Ancak bu teklifi reddettiler ve bu kararlılıklarının bedeli ağır oldu. İşkence gördüler ve sonunda ölüm cezasına çarptırıldılar. Yine Roma geleneğine göre önce taşlandılar, ardından başları kesildi. 27 Eylül'de anneleri Theodota, beş evladını—Damian, Cosmas ve kardeşleri Leontius, Anthimus ve Eutropius—MS 287 veya 303 yılında kaybetti. Bu olay, Hristiyanlık uğruna şehit olmalarının sembolik bir anlatısı haline geldi ve onların aziz olarak anılmalarının temelini oluşturdu. 1626 yılında Essen Katedrali'nin hazinesinde yapılan envanter kaydında, Cosmas ve Damian’ın idamında kullanıldığına inanılan bir kılıç şu ifadeyle tanımlanmıştır: "Gladius Sanctorum Cosmae et Damiani" (Azizler Cosmas ve Damian’ın Kılıcı). Tıpkı Hristiyan sakal-ı şerifi misali, bu kutsal emanetin Essen Katedrali hazinesinde saklanmaktadır.

Hikayeleri dilden dile, nesilden nesile aktarılarak yayıldı. 5. yüzyıla gelindiğinde, Cosmas ve Damian artık geniş bir coğrafyada aziz olarak kabul görmüş ve saygıyla anılır hale gelmişti. Özellikle Konstantinopolis (günümüz İstanbul'u) ve Roma gibi Roma İmparatorluğu'nun önemli şehirlerinde onların anısına kiliseler inşa edilmişti.

Tıpkı "Kel ölür, sırma saçlı olur; kör ölür, badem gözlü olur" atasözünde olduğu gibi, İtalyan tarihçi ve Cenova Başpiskoposu Jacobus de Voragine (1230-1298), Orta Çağ Kilisesi’nin önemli azizlerinin efsanevi yaşam öykülerini derlediği "Altın Efsane" (Legenda Aurea) adlı eserle tanınır. 13. yüzyılda kaleme aldığı bu kitapta, Cosmas ve Damian adlı ikiz kardeşlerin, kangrenli bir hastanın bacağını henüz ölmüş bir Etiyopyalı’nın bacağıyla değiştirdiği mucizevi bir olay anlatılır. "The Miracle of the Black Leg" (Siyah Bacak Mucizesi) olarak bilinen bu hikaye, "Altın Efsane" sayesinde geniş kitlelere yayılmış ve efsaneleşmiştir.

Ne yazık ki, tarihte Cosmas ve Damian adındaki aziz ikiz kardeşler hakkında bildiklerimizin tamamı kesin olarak doğrulanamıyor. Bu ikiz kardeşlerin hikayesi, farklı kültürlerde ve coğrafyalarda çeşitli versiyonlarla karşımıza çıkıyor. Bu durum, onların hikayesinin ne kadar hızlı yayıldığını ve toplumlar üzerinde ne kadar derin bir etki bıraktığını gösteriyor. Ortodoks aziz biyografileri (hagiografi), aynı yüzyılda yaşadığı iddia edilen üç farklı Cosmas ve Damian çiftinden bahseder. Her bir çift, farklı bölgelerde şifa dağıtmış ve Hristiyanlık uğruna şehit olmuş olarak anlatılıyor.

1. Asya Kökenli Cosmas ve Damian

Bu kardeşlerin M.S. 300 civarında Kıbrıs'ta şehit oldukları rivayet edilir. Bazı kaynaklar, mezarlarının Kıbrıs'ta bulunduğunu söylerken, diğerleri ise Mezopotamya'da yer aldığını iddia eder. Bu durum, Yunan kültürünün, toplumlarının beğendiği unsurları benimseme eğiliminin bir örneği olarak görülebilir.

2. Arap Kaynaklarında Geçen Cosmas ve Damian

Arap kökenli şehitler Cosmas ve Damian, maddi karşılık almadan hizmet eden azizler olarak bilinir. Bu, aşina olduğumuz ve Jacobus de Voragine'in "Altın Efsane" (Legenda Aurea) adlı kitabında anlattığı versiyondur.

3. Roma'da Yaşayan Cosmas ve Damian

İmparator Marcus Aurelius Carinus döneminde yaşayan ikizler, hastaları tedavi edip Hristiyanlığı yaymışlardır. Bu kardeşler, kıskanç bir öğretmen tarafından öldürülmüştür.

Daha sonra Birinci İznik Konsili, MS 325'te Roma İmparatoru I. Konstantin tarafından Hristiyanlıkta tartışılan bazı konuları netleştirmek amacıyla İznik'te toplanmıştır. Bu konsil, Hristiyanlık inançlarının temellerini atmış ve Hristiyanlığın Selanik Fermanı ile 380 yılında resmi dini olarak tanınmasına yol açmıştır.

Selefleri Bian Que, M.Ö. 5. yüzyılda çift kalp nakli gerçekleştirmiş olmasına rağmen, başarısını görünür kılmakta ikizlerden çok daha şanssızdı. Kalp nakli gibi karmaşık bir tıbbi müdahaleyi görsel sanatlarda temsil etmek zordu, bu da onun hikayesinin yayılmasını sınırladı. Oysa Cosmas ve Damian’ın hikayesi, özellikle Orta Çağ’da görsel sanatlarda sıkça tasvir edilerek popüler hale geldi. Uzuv nakli gibi dramatik bir olay, resim ve heykellerde kolayca temsil edilebiliyordu, bu da hikayenin geniş kitlelere ulaşmasını sağladı. Dönemin ırkçı toplumsal yapısı, siyah derili insanların ikinci sınıf görülmesi ve iyileşme için siyah bedenlerin kullanılması gibi unsurlar, hikayenin hem simgesel hem de metaforik anlamını derinleştirdi. Bu durum, siyah yaşamların değersizleştirilmesi ve sömürülmesi gerçeğini daha da belirgin hale getirdi.

Cosmas ve Damian ikiz kardeşlerin kangrenli bir hastanın bacağını, yakın zamanda ölmüş bir Etiyopyalı'nın bacağıyla değiştirdiği hikayesi, organ naklinin yazılı edebiyatta ilk kez bahsedildiği örneklerden biri olarak kabul edilir. Ancak bu olayın gerçekliği tartışmalıdır. Bazı uzmanlar, kangrenli bir hastanın bacağındaki renk değişikliğinin toplum hafızasında bacak nakli olarak yanlış yorumlanmış olabileceğini öne sürer.

Organ naklinin tıbbi anlamda başarıya ulaşması ise ancak 20. yüzyılda mümkün oldu. 1983 yılında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanan siklosporin adlı bağışıklık baskılayıcı ilaç, organ nakli ameliyatlarının başarı oranını büyük ölçüde artırdı. Bu gelişme, modern tıbbın organ nakli alanında bir devrim yaratmasını sağladı.

Tarih boyunca çaresizliği aşmak, cesur insanların öncülüğünde gerçekleşmiştir. Bian Que’nin kalp nakli girişimi, Cosmas ve Damian’ın mucizevi hikayesi ve modern tıbbın organ naklindeki başarısı, insanlığın sınırları zorlama ve imkansızı başarma arzusunun birer yansımasıdır. Bu hikayeler, tıbbın ve insanlığın ilerlemesinde cesaretin ve inancın ne kadar kritik olduğunu bize bir kez daha hatırlatır.

Gelecek Konu: Akciğer Naklinin Tarihçesi -1.7- İbrahim - Ksenogreft - Hayvandan İnsana Kemik Nakli 

KAYNAKÇA:

1. PAHSSc - Türkiye'de Akciğer Naklinin Tarihçesi
2. The History of Organ Transplantation - PMC - 2021
3. Tarihte İlk Organ Nakli Adana'da Yapıldı · Adana Tıp Müzesi - Çoşkun Aral Anlatıyor - 13 Kasım 2022
4. Saint Cosmas and Damian: the patron saints of pharmacy and medicine - The Pharmaceutical Journal
5. Jacobus de Voragine - Wikipedia
6. Kosmas und Damian – Wikipedia
7. Cosmas and Damian - Wikipedia
8. Diocletianic Persecution - Wikipedia
9. First Council of Nicaea - Wikipedia
10. Byzantium - Wikipedia
11. Saints Cosmas and Damian | Healing Miracles, Patron Saints & Twin Brothers | Britannica
12. The miracle transplantation of a black leg by the surgeon saints Cosmas and Damian - van Gulik - Hepatobiliary Surgery and Nutrition
13. Medical Violence and the Medieval “Miracle of the Black Leg” - S Y N A P S I S
14. The miracle transplantation of a black leg by the surgeon saints Cosmas and Damian - PMC
15. Chronological List of Roman Emperors | Augustus, Tiberius, Diocletian | Britannica
16. Twins Cosmas and Damian – Patron Saints of Doctors | Auctores

Yazan: Kamil Hamidullah / KASIM 2023
Önceki güncelleme: 
Son güncelleme: Kamil Hamidullah / MART 2025

Önceki Konu: Akciğer Naklinin Tarihçesi -1.5- Tsin Yue-Jen - Kalp Nakli 

#AkciğerNakli #PAHSSc #LungTransplant #OrganBağışı #OrganNakli #OrganDonation #damianandcosmas #Cosmas #Damian #LTx

Not:

Leontius: Yunanca "leon" (aslan) kelimesinden türetilmiştir. Anlamı "aslan gibi" veya "aslan"dır.

Anthimus: Yunanca "anthimos" kelimesinden gelir ve "çiçek" anlamına gelir.

Eutropius: Yunanca "eu" (iyi) ve "trope" (dönüş) kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Anlamı "iyi dönüş" veya "iyi değişim"dir.

Roma İmparatorları

1. Augustus (M.Ö. 27 – M.S. 14)
2. Tiberius (M.S. 14 – 37)
3. Caligula (M.S. 37 – 41)
4. Claudius (M.S. 41 – 54)
5. Nero (M.S. 54 – 68)
6. Galba (M.S. 68 – 69)
7. Otho (M.S. Ocak – Nisan 69)
8. Vitellius (M.S. Temmuz – Aralık 69)
9. Vespasian (M.S. 69 – 79)
10. Titus (M.S. 79 – 81)
11. Domitian (M.S. 81 – 96)
12. Nerva (M.S. 96 – 98)
13. Trajan (M.S. 98 – 117)
14. Hadrian (M.S. 117 – 138)
15. Antoninus Pius (M.S. 138 – 161)
16. Marcus Aurelius (M.S. 161 – 180)
17. Lucius Verus (M.S. 161 – 169)
18. Commodus (M.S. 177 – 192)
19. Pertinax (M.S. Ocak – Mart 193)
20. Didius Julianus (M.S. Mart – Haziran 193)
21. Septimius Severus (M.S. 193 – 211)
22. Caracalla (M.S. 198 – 217)
23. Geta (M.S. 209 – 211)
24. Macrinus (M.S. 217 – 218)
25. Elagabalus (M.S. 218 – 222)
26. Alexander Severus (M.S. 222 – 235)
27. Maximinus Thrax (M.S. 235 – 238)
28. Gordian I (M.S. Mart – Nisan 238)
29. Gordian II (M.S. Mart – Nisan 238)
30. Pupienus Maximus (M.S. 22 Nisan – 29 Temmuz 238)
31. Balbinus (M.S. 22 Nisan – 29 Temmuz 238)
32. Gordian III (M.S. 238 – 244)
33. Philip the Arab (M.S. 244 – 249)
34. Decius (M.S. 249 – 251)
35. Hostilian (M.S. 251)
36. Trebonianus Gallus (M.S. 251 – 253)
37. Aemilian (M.S. 253)
38. Valerian (M.S. 253 – 260)
39. Gallienus (M.S. 253 – 268)
40. Claudius II Gothicus (M.S. 268 – 270)
41. Quintillus (M.S. 270)
42. Aurelian (M.S. 270 – 275)
43. Tacitus (M.S. 275 – 276)
44. Florian (M.S. Haziran – Eylül 276)
45. Probus (M.S. 276 – 282)
46. Carus (M.S. 282 – 283)
47. Numerian (M.S. 283 – 284)
48. Carinus (M.S. 283 – 285)
49. Diocletian (M.S. 284 – 305; imparatorluğu doğu ve batı olarak böldü)
50. Maximian (M.S. 286 – 305)
51. Constantius I (M.S. 305 – 306)
52. Galerius (M.S. 305 – 311)
53. Severus (M.S. 306 – 307)
54. Maxentius (M.S. 306 – 312)
55. Constantine I (M.S. 306 – 337; imparatorluğu yeniden birleştirdi)
56. Maximinus II (M.S. 310 – 313)
57. Licinius (M.S. 308 – 324)
58. Constantine II (M.S. 337 – 340)
59. Constantius II (M.S. 337 – 361)
60. Constans I (M.S. 337 – 350)
61. Gallus (M.S. 351 – 354)
62. Julian (M.S. 361 – 363)
63. Jovian (M.S. 363 – 364)
64. Valentinian I (M.S. 364 – 375)
65. Valens (M.S. 364 – 378)
66. Gratian (M.S. 367 – 383; Valentinian I ile ortak hükümdar)
67. Valentinian II (M.S. 375 – 392; çocuk yaşta taç giydi)
68. Theodosius I (M.S. 379 – 392; doğu ve batıda, 392 – 395)
69. Arcadius (M.S. 383 – 395, ortak hükümdar; 395 – 402, tek hükümdar)
70. Magnus Maximus (M.S. 383 – 388)
71. Honorius (M.S. 393 – 395, ortak hükümdar; 395 – 423, tek hükümdar)
72. Theodosius II (M.S. 408 – 450)
73. Constantius III (M.S. 421, ortak hükümdar)
74. Valentinian III (M.S. 425 – 455)
75. Marcian (M.S. 450 – 457)
76. Petronius Maximus (M.S. 17 Mart – 31 Mayıs 455)
77. Avitus (M.S. 455 – 456)
78. Majorian (M.S. 457 – 461)
79. Libius Severus (M.S. 461 – 465)
80. Anthemius (M.S. 467 – 472)
81. Olybrius (M.S. Nisan – Kasım 472)
82. Glycerius (M.S. 473 – 474)
83. Julius Nepos (M.S. 474 – 475)
84. Romulus Augustulus (M.S. 475 – 476)
85. Leo I (M.S. 457 – 474)
86. Leo II (M.S. 474)
87. Zeno (M.S. 474 – 491)

Doğu Roma İmparatorları

1. Konstantin I (M.S. 306 – 337)
2. Konstantin II (M.S. 337 – 340)
3. Konstans I (M.S. 337 – 350)
4. Konstantius II (M.S. 337 – 361)
5. Julian (M.S. 361 – 363)
6. Jovian (M.S. 363 – 364)
7. Valentinian I (M.S. 364 – 375)
8. Valens (M.S. 364 – 378)
9. Gratian (M.S. 367 – 383)
10. Theodosius I (M.S. 379 – 395)
11. Arcadius (M.S. 395 – 408)
12. Theodosius II (M.S. 408 – 450)
13. Marcian (M.S. 450 – 457)
14. Leo I (M.S. 457 – 474)
15. Leo II (M.S. 474)
16. Zeno (M.S. 474 – 491)
17. Anastasius I (M.S. 491 – 518)
18. Justin I (M.S. 518 – 527)
19. Justinian I (M.S. 527 – 565)
20. Justin II (M.S. 565 – 578)
21. Tiberius II Constantine (M.S. 578 – 582)
22. Maurice (M.S. 582 – 602)
23. Phocas (M.S. 602 – 610)
24. Heraclius (M.S. 610 – 641)
25. Constantine III (M.S. 641)
26. Heraklonas (M.S. 641)
27. Constans II (M.S. 641 – 668)
28. Constantine IV (M.S. 668 – 685)
29. Justinian II (M.S. 685 – 695, 705 – 711)
30. Leontios (M.S. 695 – 698)
31. Tiberius III (M.S. 698 – 705)
32. Philippikos Bardanes (M.S. 711 – 713)
33. Anastasios II (M.S. 713 – 715)
34. Theodosius III (M.S. 715 – 717)
35. Leo III (M.S. 717 – 741)
36. Constantine V (M.S. 741 – 775)
37. Leo IV (M.S. 775 – 780)
38. Constantine VI (M.S. 780 – 797)
39. Irene (M.S. 797 – 802)
40. Nikephoros I (M.S. 802 – 811)
41. Staurakios (M.S. 811)
42. Michael I Rangabe (M.S. 811 – 813)
43. Leo V (M.S. 813 – 820)
44. Michael II (M.S. 820 – 829)
45. Theophilos (M.S. 829 – 842)
46. Michael III (M.S. 842 – 867)
47. Basil I (M.S. 867 – 886)
48. Leo VI (M.S. 886 – 912)
49. Alexander (M.S. 912 – 913)
50. Constantine VII (M.S. 913 – 959)
51. Romanos I (M.S. 920 – 944)
52. Romanos II (M.S. 959 – 963)
53. Nikephoros II (M.S. 963 – 969)
54. John I Tzimiskes (M.S. 969 – 976)
55. Basil II (M.S. 976 – 1025)
56. Constantine VIII (M.S. 1025 – 1028)
57. Romanos III (M.S. 1028 – 1034)
58. Michael IV (M.S. 1034 – 1041)
59. Michael V (M.S. 1041 – 1042)
60. Zoe (M.S. 1042)
61. Constantine IX (M.S. 1042 – 1055)
62. Theodora (M.S. 1055 – 1056)
63. Michael VI (M.S. 1056 – 1057)
64. Isaac I (M.S. 1057 – 1059)
65. Constantine X (M.S. 1059 – 1067)
66. Eudokia Makrembolitissa (M.S. 1067)
67. Romanos IV (M.S. 1068 – 1071)
68. Michael VII (M.S. 1071 – 1078)
69. Nikephoros III (M.S. 1078 – 1081)
70. Alexios I (M.S. 1081 – 1118)
71. John II (M.S. 1118 – 1143)
72. Manuel I (M.S. 1143 – 1180)
73. Alexios II (M.S. 1180 – 1183)
74. Andronikos I (M.S. 1183 – 1185)
75. Isaac II (M.S. 1185 – 1195, 1203 – 1204)
76. Alexios III (M.S. 1195 – 1203)
77. Alexios IV (M.S. 1203 – 1204)
78. Alexios V (M.S. 1204)
79. Theodore I (M.S. 1204 – 1222)
80. John III (M.S. 1222 – 1254)
81. Theodore II (M.S. 1254 – 1258)
82. John IV (M.S. 1258 – 1261)
83. Michael VIII (M.S. 1261 – 1282)
84. Andronikos II (M.S. 1282 – 1328)
85. Andronikos III (M.S. 1328 – 1341)
86. John V (M.S. 1341 – 1391)
87. John VI (M.S. 1347 – 1354)
88. Andronikos IV (M.S. 1376 – 1379)
89. John VII (M.S. 1390)
90. Manuel II (M.S. 1391 – 1425)
91. John VIII (M.S. 1425 – 1448)
92. Constantine XI (M.S. 1449 – 1453)

Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Padişahlar

1. Osman Gazi (1299 – 1326)
2. Orhan Gazi (1326 – 1362)
3. I. Murad (1362 – 1389)
4. Yıldırım Bayezid (1389 – 1402)
5. I. Mehmed (Çelebi Mehmed) (1413 – 1421)
6. II. Murad (1421 – 1444, 1446 – 1451)
7. II. Mehmed (Fatih Sultan Mehmed) (1444 – 1446, 1451 – 1481)
8. II. Bayezid (1481 – 1512)
9. I. Selim (Yavuz Sultan Selim) (1512 – 1520)
10. I. Süleyman (Kanuni Sultan Süleyman) (1520 – 1566)
11. II. Selim (1566 – 1574)
12. III. Murad (1574 – 1595)
13. III. Mehmed (1595 – 1603)
14. I. Ahmed (1603 – 1617)
15. I. Mustafa (1617 – 1618, 1622 – 1623)
16. II. Osman (Genç Osman) (1618 – 1622)
17. IV. Murad (1623 – 1640)
18. I. İbrahim (1640 – 1648)
19. IV. Mehmed (1648 – 1687)
20. II. Süleyman (1687 – 1691)
21. II. Ahmed (1691 – 1695)
22. II. Mustafa (1695 – 1703)
23. III. Ahmed (1703 – 1730)
24. I. Mahmud (1730 – 1754)
25. III. Osman (1754 – 1757)
26. III. Mustafa (1757 – 1774)
27. I. Abdülhamid (1774 – 1789)
28. III. Selim (1789 – 1807)
29. IV. Mustafa (1807 – 1808)
30. II. Mahmud (1808 – 1839)
31. I. Abdülmecid (1839 – 1861)
32. Abdülaziz (1861 – 1876)
33. V. Murad (1876)
34. II. Abdülhamid (1876 – 1909)
35. V. Mehmed (Reşad) (1909 – 1918)
36. VI. Mehmed (Vahdettin) (1918 – 1922)