AKCİĞER NAKLİNİN TARİHÇESİ -2.1- TAGLİACOZZİ - RED KAVRAMININ İLK KEZ ORTAYA KONULMASI - 2025.03.08

Akciğer Naklinin Tarihçesi -2.1- Tagliacozzi - Red Kavramının İlk Kez Ortaya Konulması

Gasparo Tagliacozzi (1545-1599)

16. yüzyılda, Hint cerrah Sushruta'nın çalışmalarından yüzyıllar sonra, İtalyan cerrah Gasparo Tagliacozzi plastik cerrahi alanında önemli adımlar attı. Tagliacozzi, özellikle yüzdeki yaralanmalar ve deformitelerin onarımı için başarılı deri otogreftleri (hastanın kendi vücudundan alınan dokular) gerçekleştirdi. Ancak, allogreftlerde (başka bir kişiden alınan dokular) sürekli başarısız oldu. Bu durum, Tagliacozzi'yi, başka bir bireyden alınan dokuların vücut tarafından reddedildiği fikrini ilk kez ortaya atmaya yöneltti. ² Bu gözlem, immünolojik red mekanizmasının anlaşılmasından yüzyıllar önce yapılmış olsa da, organ ve doku nakli tarihinde önemli bir kilometre taşı olarak kabul edilir.

Tagliacozzi, bu reddi "bireyselliğin gücü ve etkisi"ne bağladı. Ne yazık ki, dönemin tıbbi bilgisi ve teknolojik imkânları, bu reddin ardındaki gerçek nedenleri açıklamak için yetersiz kaldı. Tagliacozzi'nin çalışmalarının değeri, ancak 20. yüzyılda immünolojinin gelişmesiyle tam olarak anlaşılabildi ve organ nakli tarihinde hak ettiği yeri aldı. ²

1597’de Venedik’te yayımlanan De curtorum chirurgia per insitionem (Eksik uzuvların aşılama yoluyla cerrahisi hakkında), Tagliacozzi’nin yaklaşık otuz yıllık çalışmalarının en büyük eseriydi. Bu iki ciltlik kitap, 15. yüzyıldan beri uygulanan yüz rekonstrüksiyon tekniklerini ayrıntılı ve sistemli bir şekilde ele alarak cerrahi alanda önemli bir kaynak haline geldi. Sadece tek bir cerrahi yönteme odaklanması değil, aynı zamanda etkileyici çizimleriyle de dikkat çekiyordu.

Plastik cerrahinin öncülerinden biri olarak kabul edilen Tagliacozzi, özellikle burun rekonstrüksiyonundaki yenilikleriyle tanındı. Geliştirdiği ve daha sonra "İtalyan yöntemi" veya "Tagliacozzi yöntemi" olarak anılan teknik, burun, dudak ve kulak onarımlarında kullanılıyordu. Bu yöntemde, hastanın kolunun iç kısmından kan akışı korunarak kısmen kesilen bir deri parçası yüzün hasarlı bölgesine yerleştirilip greftleniyordu. Üç hafta boyunca kol ve yüz birbirine bağlı kalıyor, deri tamamen kaynaştığında uç kısımlar dikiliyordu. Bu teknik, Tagliacozzi'nin yöntemi, Ulisse Aldrovandi'nin (1522-1605) botanik bahçesindeki bitkiler üzerindeki aşılama yöntemlerini inceleyerek geliştirdiği bir yaklaşımdı. Hastanın tam iyileşmesi ise bazen bir yılı bulabiliyordu.

1517'deki Reform hareketlerine yanıt olarak, Katolik Kilisesi, dini otoritesini pekiştirmeyi amaçlayan Trent Konsili'ni (1545-1563) topladı. Bu süreç, akademik özgürlüğü ciddi şekilde kısıtlayarak, özellikle Bologna Üniversitesi gibi köklü bilim merkezlerinde entelektüel gerilemeyi ve bilimsel prestijin azalmasını beraberinde getirdi. Ancak, bu zorlu dönemde bile Gaspare Tagliacozzi, uluslararası alanda kendine sağlam bir yer edinmeyi başardı. Yüz rekonstrüksiyonu konusundaki yenilikçi çalışmaları, onu sadece bir cerrah ve anatomist olarak değil, aynı zamanda dönemin en prestijli saraylarında aranan bir bilim insanı haline getirdi.

1570 yılında tıp diplomasını aldı. Ancak, tıp fakültesine kabul edilmek için felsefe diploması da alması gerektiğinden, bu diplomasını 1576 yılında tamamladı. Zamanla Bologna'da ün kazandı ve özellikle yüz yaralanmalarının tedavisinde uzmanlaştı. O dönemde, özellikle soylular ve toprak sahipleri arasında yaygın olan yüz yaralanmaları, çoğunlukla askeri seferler sırasında meydana geliyordu. Tagliacozzi, yüzün yeniden yapılandırılmasına dair ilk yazılı çalışmasını 1580'lerde kaleme aldı. Bu metin, meslektaşı Girolamo Mercuriale'ye (1530-1606) bir mektup olarak gönderilmiş ve 1587'de Mercuriale’nin "De decoratione" (Süsleme Üzerine) adlı eserinin ikinci baskısında yayımlandı.

Bologna'nın yanı sıra, merkezi ve kuzey saraylarından da zengin bir müşteri kitlesi edindi ve büyük bir servet kazandı. Yaptığı işlerden duyduğu memnuniyet açıkça ortada.

Gaspare Tagliacozzi’nin, yüzün bir kısmını deri nakliyle yeniden yapılandırma yöntemini içeren cerrahi tekniği, Batı Avrupa tıbbında plastik cerrahinin temellerini atan önemli bir gelişmeydi. Ancak, o dönemde yüz deformasyonları, Tanrı'nın bir cezası olarak ya da amputasyonlar (bedenin bir kısmının cerrahi olarak çıkarılması), zina yapanlar, hırsızlar ve savaş esirleri için bir aşağılanma işareti olarak görülüyordu.

Bir rivayete göre, Tagliacozzi'nin çalışmaları Roma Katolik Kilisesi'nde endişe uyandırdı ve etik dışı olarak görüldü. Kilise, onun Tanrı'nın işine müdahale ettiğini, sadece doğal deformasyonları düzeltmekle kalmayıp, insan mükemmelliğini görsel olarak elde etmeyi amaçladığını düşündü. Tagliacozzi, 1599 yılında 54 yaşında hayatını kaybetti. Ölümünden sonra, 1600 yılında büyücülükle suçlandı ve bir engizisyon süreci başlatıldı. Ancak, bu süreçle ilgili belgeler kayboldu ve arşivlerde suçlamaların düşürüldüğüne ve itibarının iade edildiğine dair kayıtlara ulaşıldı.