AKCİĞER NAKLİNİN TARİHÇESİ -2.13.3- MISIR, DÜNYA ÇAPINDA YAYGIN BİR TARIM ÜRÜNÜ HALİNE GELDİ - 2025.03.15
Akciğer Naklinin Tarihçesi -2.13.3- Mısır, Dünya Çapında Yaygın Bir Tarım Ürünü Haline Geldi
Mısır
Mısır, günümüzde dünya çapında yetiştirilen ve tüketilen temel tarım ürünlerinden biridir. Ancak mısır, doğada kendiliğinden çoğalabilen bir bitki değildir; insanların müdahalesi olmadan yetişemez. Bu durum, mısırın evcilleştirilmiş bir bitki olmasından kaynaklanır. Mısırın atası olan "teosinte" adlı bitki ise doğal koşullarda kendiliğinden çoğalabilir. Teosinte, olgunlaştığında tanelerini toprağa düşürür ve bu taneler yeni bitkilerin yetişmesini sağlar. Ancak insanlar tarafından evcilleştirilen mısır, bu özelliğini kaybetmiştir. Evcilleştirilmiş mısırın taneleri, koçanına sıkıca bağlıdır ve kendiliğinden dağılmaz. Bu da mısırın doğada kendi kendine yayılmasını engeller.
Mısırın evcilleştirilmesi süreci, yaklaşık 9.000 yıl önce güney Meksika’da başladı. İlk çiftçiler, teosinte bitkisini yetiştirerek zamanla bu bitkinin genetik yapısını değiştirdiler. Peki bu nasıl oldu? Teosinte, mısıra göre çok daha küçük tanelere ve sert bir yapıya sahipti. İnsanlar, daha büyük ve besleyici taneler elde etmek için teosinteyi seçici olarak yetiştirdiler. Bu, şu anlama geliyor: Çiftçiler, tarlalarındaki teosinte bitkilerini incelediklerinde, bazılarının daha büyük tanelere sahip olduğunu fark ettiler. Bu bitkilerin tohumlarını alıp bir sonraki yıl ektiler. Zamanla, bu şekilde en iyi özelliklere sahip bitkileri seçerek, teosinteyi bugünkü mısıra dönüştürdüler. Bu süreçte, tanelerin koçana daha sıkı bağlanmasını sağlayan mutasyonlar da tercih edildi. Böylece, zamanla teosinte, bugün bildiğimiz mısır bitkisine dönüştü.
Mısırın evcilleştirilmesi, tarım tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır. Bu süreç, insanların yerleşik hayata geçmesine ve tarım toplumlarının oluşmasına büyük katkı sağladı. Mısır, özellikle Amerika kıtasında yaşayan yerli halklar için temel bir besin kaynağı haline geldi. 1492 yılında Kristof Kolomb’un (1451-1506) Amerika’ya ulaşmasıyla birlikte, mısır Avrupalılar tarafından keşfedildi. 1492 yılında Kristof Kolomb’un (1451-1506) Amerika’ya ulaşmasıyla mısır, Avrupalılar tarafından keşfedildi. İspanyollar, mısırı Amerika’dan Avrupa’ya taşıdı. Mısırın farklı iklim koşullarına uyum sağlayabilmesi, hızlı yayılmasında önemli bir rol oynadı.
Mısır, yaygınlaşıp yoksul halkın temel besini haline geldikçe, beslenme yetersizliği ciddi bir sorun olarak ortaya çıktı. Bunun nedeni, mısırın tek başına yeterli besin değerine sahip olmamasıydı. Ancak yerli Amerikalılar, bu sorunu binlerce yıl önce çözmüşlerdi. M.Ö. 1200-1500 yıllarından itibaren, mısırı özel bir işlemden geçiriyorlardı: nixtamalizasyon. Bu işlemde, mısır taneleri kül veya kireçle karıştırılmış alkali suda bekletiliyordu. Aslında bu yöntem, mısırın kabuklarını kolayca çıkarmak ve yumuşatmak için kullanılıyordu. Ancak tesadüfen, bu işlem mısırda bulunan B3 vitaminini (niasin) serbest bırakıyor ve vücut tarafından emilebilir hale getiriyordu.
Nixtamalizasyon, yerli halklar için sadece pratik bir yöntem değil, aynı zamanda hayati bir beslenme stratejisiydi. Çünkü bu işlem yapılmadığında, mısır tüketimi ciddi sağlık sorunlarına yol açıyordu. Özellikle B3 vitamini eksikliği, pellegra adı verilen ölümcül bir hastalığa neden oluyordu. Ne yazık ki, nixtamalizasyon işlemini bilmeyen Avrupalılar ve diğer toplumlar, mısırı bu şekilde hazırlamadan tükettikleri için pellegra salgınlarıyla karşı karşıya kaldılar.
Gelecek Konu: Akciğer Naklinin Tarihçesi -2.13.4- Pellegra Salgını Baş Gösterdi
KAYNAKÇA:
Yazan: Kamil Hamidullah / KASIM 2023
Önceki güncelleme:
Son güncelleme: Kamil Hamidullah / MART 2025
Önceki Konu: Akciğer Naklinin Tarihçesi -2.13.2- Mikrop Teorisi Kanıtlandı ve 19. Yüzyılda Antibiyotiğin Keşfine Hücum Başladı
#AkciğerNakli #PAHSSc #LungTransplant #OrganBağışı #OrganNakli #OrganDonation #CellCept #KristofKolomb #Mısır #Pellegra #LTx
