DOLAŞIM SİSTEMİNİN TARİHÇESİ - 1400’LÜ YILLARDA BİR ADIM GERİ, BİR ADIM İLERİ - 2024.09.03

Dolaşım Sisteminin Tarihçesi - 1400’lü Yıllarda Bir Adım Geri, Bir Adım İleri

1316 - Mondino de Luzzi (1276-1326)

Onuncu yüzyılda Avrupa’da tıp eğitimi, Salerno Tıp Fakültesi’nin kurulmasıyla yeniden canlandı. Ancak, İbni Nefis’in dolaşım sistemi keşfinden habersiz olan Mondino de Luzzi, 1316’da Bologna’da berberine insan diseksiyonları yaptırdı. ³

İskenderiye okulunda yaygın olan insan kadavralarının diseksiyonu, yasal ve dini yasaklar nedeniyle MS 200'den sonra durdurulmuştu. Bu yasağın kalkmasının ardından, Mondino, Ocak 1315'te Bologna'da idam edilmiş bir kadın mahkum üzerinde ilk halka açık diseksiyonunu gerçekleştirdi. ²

O dönemin standart uygulaması olarak, anatomi profesörleri büyük, gösterişli sandalyelerde oturup metinlerden yüksek sesle okurken, genellikle uzman olmayan bir gösterici – bu durumda bir berber – gerçek diseksiyonu yapardı. Bu tür teatral gösteriler, yanlış sonuçlara ulaşılmasını oldukça kolaylaştırıyordu. ²

Mondino'nun 1316'da yazdığı “Anathomia corporis humani (İnsan Vücudunun Anatomisi)” eseri, modern diseksiyon kılavuzlarının ilk örneği ve ilk gerçek anatomik metin olarak kabul edilir. ² 

Ancak, bu dönemdeki yanlış uygulamalar anatomik bilgide yanlış sonuçlara ve kardiyovasküler sistem anlayışında antik Yunan teorilerinin yeniden benimsenmesine yol açtı. Mondino, Aristoteles'in üç ventrikül teorisini ve Galen'in interventriküler septumda gözenekler olduğunu savunan kan akışı teorisini kabul etmiş, fakat kulakçıkları (atriyumları tanımlamamıştır. ³ 

Berengario da Carpi (1460-1530)

Jacopo Berengario da Carpi, 1521 yılında yayımladığı "Commentaria Cum Amplissimis Additionibus Super Anatomia Mundini" (Mundinus'un Anatomisi Üzerine Genişletilmiş Yorumlar) adlı eseriyle anatomi alanında çığır açtı. Bu kitap, insan vücudunun anatomisini ayrıntılı çizimlerle destekleyen ilk önemli metinlerden biri olma özelliğini taşıyordu. ⁴

Berengario, kendi gerçekleştirdiği ceset diseksiyonları sayesinde önemli anatomik keşiflerde bulundu. Kalbin yapısını detaylı bir şekilde inceleyerek, iki ventrikül (büyük oda) ve iki atrium (küçük oda) ile bunlar arasındaki yarı ay şeklindeki atrioventriküler kapakların varlığını ortaya koydu. Bu bulgularıyla, antik Yunan ve İskenderiye okulunun, özellikle Herophilos ve Erasistratus'un çalışmalarını yeniden gün ışığına çıkardı ve daha da ileri taşıdı. ³ 

Ayrıca Berengario, kalbin düzgün çalışmasında kritik rol oynayan subvalvar aparatın bir bileşeni olan papiller kasların varlığını da tespit etti. Bu kaslar ve kapaklar, kalpteki kan akışının doğru yönde gerçekleşmesini sağlayan önemli yapılardır. ³ 

Bu çalışmalarıyla Berengario da Carpi, Rönesans döneminde anatomi biliminin gelişimine önemli katkılarda bulundu ve modern tıbbın temellerinin atılmasına yardımcı oldu.

Gelecek Konu: Dolaşım Sisteminin Tarihçesi -11- Leonardo, Dönemin Bilgisayarlı Tomografik Görüntüleme Uzmanı 

Kaynakça :

1. Pulmoner Arteriyel Hipertansiyonun Tarihçesi - Bölüm 1 (MÖ. - 1891) (pahssc.org.tr)
2. Mondino de Luzzi - Vikipedi (wikipedia.org)
3. Development of Anatomophysiologic Knowledge Regarding the Cardiovascular System: From Egyptians to Harvey - PMC (nih.gov) - 2014
4. Jacopo Berengario da Carpi - Wikipedia

Yazan: Kamil Hamidullah
Oluşturma Tarihi: Kamil Hamidullah / EKİM 2018
Önceki güncelleme: Kamil Hamidullah / AĞUSTOS 2024
Son güncelleme: Kamil Hamidullah / EYLÜL 2024

Önceki Konu: Dolaşım Sisteminin Tarihçesi -10- İbn Nefis, Pulmoner Dolaşımı İlk Bulan Hekim

#PulmonerHipertansiyon #DolaşımSistemi #PAHSSc