PAH'IN TARİHÇESİ -1- KLOB, ENDARTERİTİS PULMONALİS DEFORMANS - 2024.09.18

PAH'ın Tarihçesi -1- Klob, Endarteritis Pulmonalis Deformans

1865 - Dr. Julius Klob (15.02.1831-18.08.1879) - Mikroskobik Özelliklerini Belgeleyerek PAH'ta İnflamatuar Yanıtı İlk Fark Eden Hekim.

"Akciğer Arter Damarlarının Yapısında iltihabi (İnflamatuar) Etkiye Karşılık Tepkisel Olarak Damar Duvarlarının Kalınlaşması ve Sertleşmesi" 

Pulmoner Arteriyel hipertansiyon (PAH) ile ilgili ilk önemli gözlem, 1865 yılında Avusturyalı patolog Julius Klob (1831-1879) tarafından yapılmıştır. Klob, "endarteriitis pulmonalis deformans" adını verdiği bir durumu tanımlamıştır. Bu durum, akciğerlerdeki arter damarlarının iç tabakasının kalınlaşması ve dış yüzeyinde bağ dokusu artışı ile karakterize edilmiştir.

Klob'un önemli bir tespiti, bu değişikliklerin bazen iltihaplanma ile ilişkili olduğu, ancak her vakada iltihabi bir durumun görülmediğiydi. Bu gözlem, günümüzde PAH'ın inflamatuar yönlerine odaklanan modern araştırmaların temelini oluşturmuştur.

Klob'un 150 yılı aşkın bir süre önce yaptığı bu gözlemler, PAH'ın karmaşık doğasını anlamada önemli bir başlangıç noktası olmuştur. Bugün, araştırmacılar hala Klob'un erken dönem bulgularından yola çıkarak, PAH'ın patofizyolojisini ve olası tedavi yöntemlerini araştırmaktadır. Bu durum, tıp tarihinde erken dönem gözlemlerin modern tıbbi araştırmalar için ne kadar önemli olabileceğini göstermektedir. ⁴ 

59 yaşında ölen ilerleyici şişlik, nefes darlığı ve siyanoz şikayeti olan bir hastanın otopsi raporunu ilk yayınlayanlar arasındaydı. Ölüm nedeni olarak Klob, pulmoner arterin küçük dallarının aterosklerotik daralması sonucu oluşan kalp hastalığını gösterdi. Ateroskleroz, atar damarların iç tabakalarında yağ, kolesterol ve iltihabi atıkların birleşmesiyle oluşan plakların sertleşmesi ve daralmasına neden olur. ⁵ 

Klob tarafından 1865 yılında belgelenen akciğer damar patolojisinde inflamatuar hücrelerin varlığı, tıp camiası tarafından yaklaşık bir asır boyunca tam olarak anlaşılamamıştır. Akciğer damarlarında görülen lezyonlar ve bunların şiddet dereceleri, ilk olarak  1958 yılında Donald Albert Heath (1928-1997) ve Jesse Efrem Edwards (1911–2008) tarafından  sistematik bir şekilde ele alınarak tanımlanmıştır. Heath ve Edwards'ın geliştirdiği patolojik derecelendirme sistemi, günümüzde hala kullanılmakta ve akciğer damar hastalıklarının anlaşılmasında temel bir kaynak oluşturmaktadır. ⁶

Heath-Edwards sınıflandırması, akciğer damarlarındaki lezyonları altı derece halinde kategorize eder. Bu sınıflandırma, hastalığın erken evrelerinden ileri evrelerine kadar geniş bir spektrumu kapsar:

1. Derece 1 ve 2: Hastalığın erken evreleri olarak kabul edilir. Bu evrelerde, damar duvarının iç tabakasında (intima) hafif hücresel reaksiyonlar ve orta tabakada (media) kaslanma (muskülarizasyon) gözlenir. Bu değişiklikler, damar yapısının bozulmaya başladığının ilk işaretleridir.
2. Derece 3: Bu evrede, iç tabakada fibrozis (bağ doku artışı) ve hücresel reaksiyonlar daha belirgin hale gelir. Aynı zamanda, orta tabakada hipertrofi (kalınlaşma) ve genelleşmiş genişleme görülür. Bu değişiklikler, damar duvarının yapısal bütünlüğünü önemli ölçüde etkiler.
3. Derece 4: Bu evrede, "pleksiform lezyonlar" olarak adlandırılan karakteristik yapılar ortaya çıkar. Bu lezyonlar, elastik liflerin kaybıyla ilişkilidir ve damarların dallanma noktalarında çoklu kanalların oluşmasıyla kendini gösterir. Pleksiform lezyonlar, Pulmoner Arteriyel Hipertansiyon (PAH) için tipiktir ve hastalığın ileri evrelerini temsil eder.
4. Derece 5 ve 6: Heath ve Edwards'ın orijinal sınıflandırmasında, bu dereceler damar sarkomu ve damar iltihabı değişiklikleri ile karakterize edilmiştir. Ancak, güncel araştırmalar bu ileri evrelerin nadir görüldüğünü ve klinik uygulamada daha az önem taşıdığını göstermiştir.

2000'li yılların başından itibaren, PAH üzerine yapılan araştırmalar hız kazanmış ve hastalığın patogenezinde rol oynayan kritik faktörler keşfedilmiştir. Bu araştırmalar sonucunda, endotelin, nitrik oksit ve prostasiklin gibi maddelerin PAH gelişiminde önemli roller oynadığı ortaya çıkmıştır. ^4,6 Bu maddeler, damar tonusunun düzenlenmesinde ve vasküler yeniden şekillenmede (remodeling) kritik öneme sahiptir:

1. Endotelin: Güçlü bir vazokonstriktör (damar daraltıcı) olarak işlev görür ve aynı zamanda düz kas hücrelerinin proliferasyonunu teşvik eder.
2. Nitrik oksit: Vazodilatör (damar genişletici) etkiye sahiptir ve aynı zamanda trombosit agregasyonunu ve düz kas hücresi proliferasyonunu inhibe eder.
3. Prostasiklin: Vazodilatör etkisinin yanı sıra, trombosit agregasyonunu önler ve antiproliferatif özellikler gösterir.

Bu keşifler, PAH tedavisinde yeni ufuklar açmıştır. Klob'un erken dönem çalışmasından günümüze kadar uzanan bilgi birikimi ışığında hastalığın patofizyolojisinin daha iyi anlaşılması, özel ilaçların geliştirilmesine olanak tanımıştır. Bu ilaçlar, yukarıda bahsedilen maddelerin yolaklarını hedef alarak, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmayı ve hastaların yaşam kalitesini artırmayı amaçlamaktadır. ⁶ 

Son yıllarda, PAH araştırmacıları hastalığın inflamatuar ve otoimmün yönlerine odaklanmaya başlamışlardır. Bu yaklaşım, inflamasyonun ve otoimmün mekanizmaların PAH'ın nedeni mi yoksa sonucu mu olduğu sorusunu gündeme getirmiştir. Bu alandaki araştırmalar, hastalığın karmaşık doğasını daha iyi anlamamıza ve potansiyel olarak yeni tedavi stratejileri geliştirmemize yardımcı olmaktadır. ⁶ 

Gelecek Konu: PAH'ın Tarihçesi -2- Romberg, Primer Pulmoner Vasküler Skleroz 

KAYNAKÇA:

1. Pulmoner Arteriyel Hipertansiyonun Tarihçesi - Bölüm 2 (1891 - ) (pahssc.org.tr)
2. Primary Pulmonary Hypertension - Volume 99 - Lewis J. Rubin, Stuart Rich
3. Klob J. Endarteriitis pulmonalis deformans. Wochenblatt der Zeitschrift der kk Gesellschaft der Aerzte Wien. 1865
4. Pulmonary Hypertension–Back to the Future - Revista Española de Cardiología (English Edition) (revespcardiol.org)
5. Plućna hipertenzija — Википедија (wikipedia.org)
6. Challenges and opportunities in treating inflammation associated with pulmonary hypertension - PMC (nih.gov)

Yazan: Kamil Hamidullah
Oluşturma Tarihi: Kamil Hamidullah / EKİM 2018
Önceki güncelleme: 
Son güncelleme: Kamil Hamidullah / EYLÜL 2024

Önceki Konu: PAH'ın Tarihçesi - Fizyolojik Gelişmeler -2- Dolaşım Sistemi Ölçümleri İçin Mekanizmaların Geliştirilmesi

#PulmonerHipertansiyon #PAHSSc #PulmonaryHypertension