PAHSSc, Nadir Hastalıklar Gününü Destekliyor
AKCİĞER NAKLİNİN TARİHÇESİ -1- ANTİK ÇAĞDA ORGAN VE DOKU NAKLİ - 2025.02.25
Akciğer Naklinin Tarihçesi -1- Antik Çağda Organ ve Doku Nakli
Giriş: Organ Naklinin Tarihsel Gelişimine Bir Bakış - Antik Çağda Organ ve Doku Nakli, Güç ve Soyluluğun Simgesiydi
İnsanlık tarihi boyunca, bedenin sınırlarını aşma isteği hem mitolojide hem de tıpta kendine yer bulmuştur. Antik çağlardan itibaren anlatılan hikayelerde, farklı varlıkların veya türlerin parçalarının bir araya getirilmesiyle oluşan yaratıklar, bedenin yenilenmesi ve güç kazanma fikrini beslemiştir. Mitolojide kimera gibi melez varlıklar, farklı hayvanların başı, gövdesi ve kanatları gibi unsurların birleşiminden oluşurdu. Bu yaratıklar yalnızca korku ve hayranlık uyandırmak için değil, aynı zamanda insanın güç arayışını simgelemek amacıyla da anlatılmıştır.
Benzer bir kavram, modern tıpta da yer bulur. Farklı genetik kökenlere sahip hücrelerin tek bir organizmada bulunması “kimerizm” olarak adlandırılır ve doğrudan mitolojik kimera figürüne atıfta bulunur. Kimerizm, nadir görülen bir genetik durumdur ve bireyin vücudunda birden fazla DNA taşımasıyla ortaya çıkar. Günümüzde, bu biyolojik olgu organ nakli ve kök hücre tedavileri bağlamında incelenmektedir. 2,3
Antik medeniyetlerde, organların aktarımı yalnızca mitolojik hikayelerle sınırlı kalmamış, savaş ve ritüellerin bir parçası haline gelmiştir. Örneğin, kalp, antik çağlarda ruhun ve cesaretin merkezi olarak kabul edilirdi. Savaşta öldürülen rakiplerinin kalbini çıkarıp yiyen savaşçılar, onların gücünü ve cesaretini kendi bedenlerine geçirdiklerine inanırdı. Ya da bu kutsal armağanı tanrılara sunarlardı. Bu inanç, Azteklerden Keltlere kadar farklı kültürlerde kendini göstermiştir.
20. yüzyılın ortalarında, özellikle 1950’lerde, organ nakli artık mitolojik ve ritüellerden sıyrılarak modern tıbbın en büyük sınavlarından biri haline geldi. Nefrit gibi tedavi edilemez hastalıklar karşısında çaresiz kalan bilim insanları, cerrahlar ve cesur hastalar, organ naklinin temellerini attılar. 4 İlk başarılı böbrek nakillerinden, kalp ve akciğer nakillerine kadar uzanan bu süreç, insanın kendi bedenini onarma ve dönüştürme çabasının bilimsel bir karşılığı olarak değerlendirilebilir.
Bugün organ nakli, eski mitolojilerdeki 'başka birinin gücünü kazanma' arayışından çok daha öteye geçerek yaşam kurtaran bir tıbbi mucize haline gelmiştir. Ancak kökenlerine bakıldığında, antik çağlardan beri süregelen bir fikrin modern teknolojiyle yeniden yorumlanması olduğu açıktır. Antik çağlardaki organ aktarımına dair kimerizm anlayışı, günümüzde gelişen teknolojilerle birlikte yerini biyonik teknolojilere bırakmaktadır. İnsan bedeniyle ilgili bu dönüşüm sürecinin temel taşlarından biri de 'greft' uygulamalarıdır.
Greft ve Çeşitleri
Greft, vücudun bir bölgesinden alınan sağlıklı doku veya organ parçasının, hastalık ya da hasar nedeniyle kaybedilen bir bölgeye cerrahi müdahaleyle nakledilmesi işlemidir. Farklı kaynaklardan elde edilebilen bu dokular, nakil türüne göre sınıflandırılır:
- Otogreft: Aynı bireyin bir bölgesinden alınan ve yine aynı kişiye nakledilen doku. Örneğin, deri grefti.
- İzograft: Genetik olarak tamamen aynı iki birey arasında yapılan nakil. Örneğin, tek yumurta ikizleri arasındaki greft nakli.
- Allogreft: Aynı türden ancak genetik olarak farklı iki birey arasında yapılan doku nakli. Organ nakillerinin çoğu bu kategoriye girer.
- Ksenograft: Farklı türler arasında yapılan nakil. Örneğin, domuzdan insana kalp kapağı nakli gibi işlemler bu sınıfa dahildir.
Günümüzde organ nakli ve doku nakli sayesinde sayısız hasta hayata tutunabiliyor. Antik çağlardan beri insanoğlunun taşıdığı yeniden doğma ve bedenini dönüştürme arzusu, bugün tıbbi gelişmelerle gerçeğe dönüşmüş durumda.
Gelecek Konu: Akciğer Naklinin Tarihçesi -1.1- Lamassu
KAYNAKÇA:
Yazan: Kamil Hamidullah / KASIM 2023
Önceki güncelleme: OCAK 2025
Son güncelleme: Kamil Hamidullah / ŞUBAT 2025
Önceki Konu: Akciğer Naklinin Tarihçesi - Türkiye'de Organ Nakli ve Bağışı ile Ilgili Her Şey, Vizyoner Prof. Dr. Mehmet Haberal ile Başladı
#AkciğerNakli #PAHSSc #LungTransplant #OrganBağışı #OrganNakli #OrganDonation #LTx
